پیام آموزشی ۱۲

نقش پايه اي روغنهای روانکار عبارت است از: کاهش اصطکاک، ممانعت از خوردگی و خنک كاري قطعات متحرک.

در این راستا، روانکار بایستی وظایف زیر را انجام دهد:

  • تحمل بار و جدا نگه داشتن سطوح فرسایش
  • انتقال حرارت ناشی از اصطکاک و یا احتراق
  • کنترل زنگ زدگی و خوردگی
  • جدا و متفرق نمودن رسوبات
  • کنترل خود احتراقی موتور
  • انتقال یا معلق نگه داشتن ذرات نامحلول
  • خنثی سازی محصولات خورنده ای که ممکن است طی کار دستگاه ایجاد شود.

 

روانکاری تجهیزات

در تجهيزات، به منظور اجتناب از آسیب سطوح فلزی متحرک – روانکار باید جدائی سطوح را حفظ نماید – تحت شرایط مختلف – از نظر سرعت و بار. علاوه براین، بایستی قطعاتی را روانکاری نماید که ممکن است یکی از دو شکل کاملا متفاوت درگيري سطوح را به نمایش بگذارد:

  1. تماس لغزشی
  2. تماس غلطشی

سطوح فرسایشی که روی هم می لغزند – توسط لایه نازکی از روغن جدا شده اند و از طریق یک فرایند هیدرودینامیک روانکاری می شوند. در موقعیت بار زیاد یا فشار زیاد –  تجهیزات تحت فرایندی بنام روانکاری مرزی، توسط لایه هیدرودینامیک – روانکاری می شوند. سطوح فرسایشی که روی یکدیگر می غلطند – توسط لایه روانکار جامد شده، روانکاری می شوند. این فرایند روانکاری الاستو هیدرودینامیک نامیده می شود.

 

سیستم خنک کننده تجهیزات

قسمتهاي مختلف ماشین آلات مقدار زیادی حرارت تولید می کنند و علاوه براین، حرارت ناشی از فرایند احتراق و کمپرس را نیز جذب می نمایند. روانکار مسئولیت زیادی برای رفع گرما از طریق جذب حرارت از قسمتهاي متحرک و انتقال آن از طریق جریان مستمر روغن از داخل و یا اطراف قسمتها به بدنه دارد. ایجاد حرارت بالا در نقاطی که بار وارد می شود نظیر، پیستونها، دنده ها و یا یاتاقانها، مستلزم استفاده از روانکار با دمای متعادل می باشد.

 

کنترل خوردگی و زنگ زدگی

اجزاء ماشین آلات، بویژه آنهائی که در خودروها، شناورها، سیستمهای هوانوردی و دیگر تجهیزات با کاربریهای دوره اي، میتوانند در معرض شرایط زنگ زدگی و خوردگی شدید قرار گیرند. در اثر سیکلهای استارت – توقف، که دما میتواند از زیر صفر در محیط تا دمای بالای کاری متغیر باشد، میعان رطوبت اتمسفر ميتواند روی سطوح داخلی قسمتها سرعت یابد. علاوه براین، آب ورودی به سیستم میتواند در فضاهای بي تحرك سیستم روانکار جمع شده و باعث تشدید خوردگی شود. رطوبت موجود در روانکار در قسمتهای خنک تر جمع شده و باعث زنگ زدگی سطح فلزات شده و یا همراه با محصولات جانبی احتراق، منجر به خوردگی شیمیائی، ناشی از ترکیبات اسیدی حاصله گردد. فرسایش خوردگی، از طریق انتخاب افزودنیهای ضد خوردگی مناسب و پايين نگه داشتن سطح آلودگی و اکسید اسیون، کنترل می شود، بویژه آلودگیهای مربوط به سوخت و آب.

 

کنترل رسوبات کربنی

دمای بالا، تنشهای مکانیکی و حضور آلودگیها، تشکیل رسوبات سخت ناشی از محصولا جانبی کربنی را تسریع می نماید که میتواند منجر به شکل گیری انواع زيادي از رسوبات شود، شامل: وارنیش، لجن، و ذرات کک. به منظور حداکثر رسانی سیستم روانکاری و عملکرد سیستم خنک کننده، این رسوبات باید کنترل شوند. افزودنیها به روانکار افزوده می شوند تا سطوح فلزی تمیز شده و ذرات کربنی در روغن متفرق و معلق شوند. ذرات معلق از طریق تعویض روغن و فیلتر حذف می شوند.

 

موتورهای احتراق داخلی

موتورهای احتراق داخلی بطور خاص، مستعد تشکیل وارنیش روی نقاط با دمای بالا هستند، نظیر; سطح تاج پیستون و شیار رینگهای پیستون. رسوبات وارنیش در این مناطق، راندمان خنک کنندگی را کاهش داده و میتواند منجر به چسبیدن رینگ و ضعف آب بندی رینگها شود. لجن حاصل از محصولات جانبی اکسیداسيون روانکار و یا آلودگی، میتواند در کانالهای روغن موتور جمع شده و به جریان روغن آسيب رسانده یا متوقف نماید. تولید لجن باید نهایتا بصورت متفرق و معلق نگه داشته شده و با تعویض روغن و فیلتر از سیستم خارج گردد. 

در موتورها، كم كردن روغن (روغن سوزي يا روغن ريزي)، موضوع ديگري است كه در چالش براي كاهش رسوبات، بايستي مورد توجه قرار گيرد. در حالیکه مزيت سرریز روغن، باعث جبران افزودنیهای مصرف شده می شود، مصرف زیاد روغن همچنین پتانسیل رسوبات اتاقک احتراق را افزایش می دهد. تشکیل رسوبات در اتاقک احتراق میتواند شمع و سوپاپهای دود را کثیف نموده، نسبت کمپرس را افزایش داده و ایجاد نقاط داغ و افزایش خروجیهای اگزوز نماید. روانکارهای موتور بایستی به نحوی فرموله شوند که مشکل کربنی شدن را به حداقل برسانند. برخی روغنهای پایه و افزودنیها، در ایجاد اين مشکلات نقش افزاینده داشته و بایستی با دقت انتخاب شوند. علاوه براین، تركيب افزودنی، بایستی با سیستم کنترل خروجیهای اگزوز موتور سازگاری داشته باشد.

 

موتورهای توربین گازی

موتورهای توربین گازی در دمای بسیار بالاتری نسبت به موتورهای احتراق داخلي، کار می کنند و بایستی از روانکارهای سینتتیک خاص استفاده نمایند. توربینهای گازی میتوانند با مشکلات مشابه ای در زمینه لجن یا رسوبات کک ناشی از محصولات جانبی اکسیداسیون یا آلودگي مواجه شوند. در موارد حاد، ذرات کک و لجن میتواند تجمع نموده و به جریان روغن آسيب رسانده یا متوقف نماید که منجر به خرابی موتور خواهد شد.

 

دستگاه کمپرس گاز

دستگاه کمپرسور رفت و برگشتی، مستعد تشکیل وارنیش روی پیستونها و شیارهای رینگ پیستون می باشد. مشابه موتورها، رسوبات وارنیش در این نواحی، راندمان خنک کاری را کاهش داده و میتواند منجر به چسبیدگی رینگها و یا ضعف آب بندی رینگ شود. محصولات جانبی ناشی از اکسیداسیون روانکار و یا آلودگیها، تشکیل لجن را تسریع نموده و میتواند در کانالهای روغن، به جریان روغن آسيب رسانده و یا متوقف کند. لجن بایستی کنترل شده و نهایتا متفرق و بصورت معلق در روانکار در آمده و با تعویض روغن و فیلتر از سیستم خارج شود.

 

 

 

سیستم هیدرولیک

سیستمهای هیدرولیک نیز مستعد تشکیل وارنیش بر روی اسپول شیرها و شیارها هستند. هر رسوب سخت روی این نواحی میتواند منجر به چسبیدگی شیرها و خرابی سیستمهای هیدرولیک شود. مشابه سیستمهای روانکاری، محصولات جانبی اکسیداسیون و آلودگیهای روغن سیستمهای هیدرولیک، تشکیل لجن را تسریع می نماید. پیش در آمدهای لجن و وارنیش بایستی کنترل و یا از سیستم خارج شوند.